Türk-Ermeni İlişkilerinde Tarih Yazımı
-
Ermeni Soykırımı Tarih Yazımı ve Propaganda
Prof. Dr. Haluk SelviGiriş Günümüzde Avrupa ve Amerika üniversitelerindeki Ermeni araştırmacılar, kesin olarak kabul ettikleri “Ermeni soykırımı”nı dünya kamuoyuna da kabul ettirmeye gayret etmektedirler. Tarihi gerçekler ve belgeler göz ardı edilerek yapılan bu siyasi propaganda faaliyetleri yeni başlamış değildir. Geçen yüzyılın devam eden olayları içerisinde uzun bir süreç bu yaklaşımı doğurmuştur. İşin ilginç tarafı, Avrupa ve Amerika kamuoyu…
-
ABD Büyükelçisi Henry Morgenthau Öyküsü ve Gerçekler
Prof. Dr. Haluk SelviGünümüzde Ermeni sorunu ile ilgili kaleme alınan, Ermeni tezini savunan ve 1915 olaylarını bir soykırım olarak niteleyen kaynakların hemen tamamı 1916 yılında ABD’nde ilk önce gazetelerde yayınlanan ve daha sonra bir kitap olarak neşredilen “Büyükelçi Morgenthau’nun Öyküsü” isimli esere sıkça atıflar yapmaktadır. O zamandan beri vazgeçilmez bir kaynak olarak kullanılan bu öykünün inşa ediliş hikâyesi,…
-
John Reid’in Gözlemlerine Göre Osmanlı Ermenileri
Prof. Dr. Mehmet Alaaddin YalçınkayaTanzimat Dönemi’nden beri çok sayıda seyahatnameler ve diğer raporlar (eserler) Osmanlı Ermenilerinin hayatları ve onların örflerine değinmektedirler Bu raporlardan biri, aslen İskoç olan İngiliz yayımcı John Reid’indir. Reid, seyahat düşkünüydü ve 1838 yılında iki yıllık bir ziyaret için Türkiye’ye geldi. Reid ülkedeki izlenimlerini “Turkey and the Turks, being the Present State of the Ottoman Empire”…
-
ABD Elçisi Terel’e Göre Ermeni Olayları ve II. Abdülhamid
Prof. Dr. Vahdettin EnginII. Abdülhamid’in iktidarı döneminde, Anadolu’da isyan çıkaran Ermeni terör örgütleri Osmanlı Devleti’nin başını ağrıtmaya başladılar. Anadolu’da çıkardıkları isyanların Avrupa kamuoyunda yeteri kadar yankı bulmadığını düşünen Ermeniler, bu defa İstanbul’da büyük çaplı terör eylemleri düzenlediler. En nihayetinde ise II. Abdülhamid’e bombalı bir suikast girişiminde bulundular. II. Abdülhamid, iktidarının büyük bir kısmında Ermeni meselesi ile uğraşmak zorunda…
-
Bir Ermeni Propaganda Klasiği: “Mavi Kitap (Blue Book)”
Prof. Dr. Enis ŞahinErmeni Meselesi’yle ilgili olarak son 100 yıldır meydana gelen gelişmeler, Ermenilerin tüm söylemlerini neredeyse “Türk düşmanlığı” üzerine kurduklarını göstermektedir. 24 Nisan 1915 tarihinin yıldönümlerinde dünya kamuoyunda oluşturmaya çalıştıkları “Türk düşmanlığı” ve “karalama kampanyaları” bunun önemli göstergelerindendir. Ermeni Tarihi adeta iki safhada incelenmektedir: Ermenilerin I. Dünya Savaşı sırasında zorunlu göçe tabi tutulmalarından önceki safha ve sonraki…
-
İki Gürcü Siyasetçinin Ermeniler ve Taşnaklara Bakışı
Dr. Mehmet PerinçekTaşnakların Müslüman-Ermeni kırımını ateşleyen faaliyetlerinin Sovyet döneminde bizzat Ermeniler tarafından dile getirildiğinden daha önceki çalışmalarımızda bahsedilmişti. Dönemin önemli tanıkları arasında muhakkak ki, Gürcüler de bulunuyordu. Sovyet Gürcistan’ının önemli devlet adamlarından Filipp Maharadze (1868-1941) de bunlardan biriydi. Taşnaklar tarih sahnesine çıktığından beri yaşananların canlı şahidi olan Maharadze’nin kaleme aldığı satırlar, bugünkü iddialar açısından da önem taşıyor….
-
Rus Devlet Arşivlerinin Ermeni Meselesindeki Yeri
Dr. Mehmet PerinçekErmeni meselesi ve buna bağlı olarak Ermeni soykırımı iddiaları, son dönemde Türkiye ve dünya kamuoyunu belki de en fazla meşgul eden konuların başında gelmektedir. 1915-23 yılları arasında yaşanan olayların en önemli tanıkları ise, Türk ve Ermeni tarafları yanında, Çarlık Rusyası ve Sovyet Rusya’dır. Bu nedenle Rusya devlet arşivleri, Ermeni meselesinde gerçeklerin saptanmasında önemli rol oynayacak…
-
Tehcire Dair Amerikan Kaynaklarının Genel Bir Değerlendirmesi
Prof. Dr. Kemal ÇiçekErmenilerin tehciri, sebepleri ve sonuçları konusunda Osmanlı resmi belgelerinden sonra en değerli kaynaklar hiç kuşkusuz Amerikan diplomat yazışmaları ve misyoner raporlarıdır. Alman ve Avusturya belgeleri de önemlidir. Ancak onlar Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşta müttefikleri olduğu için belgeler – bazı yazarların iddialarına göre – sansürlenmiştir. Ayrıca, kamuoyu oluşturma konusunda İngiltere propaganda dairesinin üzerinde yoğun olarak çalıştığı ve…
-
Ermenistan Tarih Ders Kitaplarında Türk-Ermeni İlişkilerinin Sunulması
Yrd. Doç. Dr. Yıldız Deveci BozkuşOrtaçağa Bakışlar Tarih ders kitaplarında ortaçağda Ermenilerin Türklerle ilk karşılaşmaları, Türklerin Avrupalılar ve diğer topluluklarla karşılaşmalarıyla benzer şekilde savaşlar neticesinde olduğundan, bu karşılaşmalara dair ilk pasajların genellikle olumsuz bir anlatıya sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bu olumsuz anlatıda Türkler için, çoğunlukla “istilacı, vahşi, barbar, yok eden, acımasız” gibi olumsuz imgeler kullanılmıştır. [1] Türk tarih kitaplarında ise Ermenilerin Osmanlı…
-
Ermeni Ders Kitaplarına Göre Ermenistan Cumhuriyeti’nin BMM Hükümetleri İle İlişkileri
Yrd. Doç. Dr. Yıldız Deveci BozkuşErmenistan Cumhuriyeti’nin Büyük Millet Meclisi Hükümetleri ile ilişkilerinin ele alınacağı bu çalışmada genel hatlarıyla Brest-Litovsk Antlaşması, Mondros Mütarekesi, Sevr ve Gümrü Antlaşmalarının Ermeni Tarih ders kitaplarında nasıl ele alındığı üzerinde durulacaktır. Bu çerçevede Ermeni tarih ders kitaplarında yer alan önemli antlaşmalardan biri olan Brest-Litovsk Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı henüz devam ederken imzalanan ilk barış antlaşması…
-
Türk Tarih Ders Kitaplarında Ermeniler: Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşuna Kadar
Yrd. Doç. Dr. Yıldız Deveci BozkuşTürkiye’deki Tarih Ders kitaplarında Ermenilerden ilk defa 10.-13. yüzyıllar arasındaki konuların ele alındığı bölümde bahsedilmektedir. Büyük Selçuklular konusunun ele alındığı bu bölümde Ermeniler için “Ermeni kuvvetleri” ifadelerinin kullanıldığı görülmektedir (9. Sınıf, 2014, s.146). Ermeni Tarih ders kitaplarında ise Ermenilerin Türklerle ilk karşılaşmaları talihsizlik olarak nitelenmiş ve Türkler için, çoğunlukla “istilacı, vahşi, barbar, yok eden, acımasız”…
-
Türk Tarih Ders Kitaplarında Ermeniler: Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Kadar
Yrd. Doç. Dr. Yıldız Deveci BozkuşBu çalışmaya 2014-2015 yılında Türkiye’deki eğitim ve öğretim kurumlarında okutulmakta olan tarih ders kitaplarından 10. sınıf ortaöğretim kitabı esas alınmıştır. Osmanlı’dan günümüze kadar olan dönemi içeren bu kitapta Ermeni sorununa daha çok yer verildiği göze çarpmaktadır. Bunun nedeni Ermeni Sorununun ve 1915 olaylarının bu süreçte vuku bulmuş olmasıdır. 10. sınıf Türk tarih ders kitabında Ermenilere…
-
Bir Ermeni Propaganda Dergisi: The Armenian Herald (1917-1919)
Prof. Dr. Enis ŞahinPropaganda ve özellikle basın yoluyla propaganda, belli bir coğrafyada yaşayan insanlar üzerinde etki yaratmak ve istenilen fikirleri yaymak amacıyla öteden beri kullanılan en etkili yöntemlerden birisidir. Propaganda, belli hedef gruplarının düşünce, inanç, tutum ve davranışlarını etkilemek maksadı güden haber, bilgi ve özel dokümanların kitle iletişim araçları yardımıyla plânlı ve devamlı olarak dağıtılma işlemidir (İlter, 1994,…
-
Batı Basınına Göre İngiliz Başvekil Gladstone ve Ermeni Meselesi
Prof. Dr. Enis Şahin, Yrd. Doç. Dr. Mustafa SarıErmeni Meselesi, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yoğun bir şekilde gelişme göstererek, Avrupa ile Dünya gündemine yerleşen en önemli uluslararası sorunlardan birisi olmuştur. İngiltere, bu meseleyi Dünya gündemine taşıyan devletlerin başında gelmektedir. İngiltere’nin Yakın ve Orta Doğu’yla olan siyasî ve iktisadî bağlantıları, özellikle Rusya’ya karşı Ermenileri bir koz olarak kullanma düşüncesi, bu ülkeyi kendi menfaatleri…
-
Önemli Bir Ermeni Kaynağı: The Trans-Caucasian Post Gazetesi
Prof. Dr. Enis ŞahinTarihî materyal olarak gazeteler, yayınlandıkları dönemin en önemli kaynakları arasında kabul edilmektedir. Düzenli olarak yayınlanan bir gazete, döneminin belli başlı özelliklerini yansıttığı gibi, zaman ve mekân hakkında çok önemli bilgi kaynaklarıdır. Bazı gazeteler, belli bir bölgede, belli amaçları halka iletmek, empoze ve kabul ettirmek için de yayınlanabilirler. Bu tür gazeteler, tam anlamıyla bir propaganda aracıdırlar….
-
Türk Yazarın Ermeni Gazetesine Mektubu
Dr. Mehmet PerinçekMilli Mücadele döneminde Birinci Dünya Savaşı’nın ve ardından Ermenistan’da kurulan Taşnak iktidarının faturasının ağırlaşmasıyla Türk-Ermeni yakınlaşması fikri de gündeme gelmiştir. Türk gazeteci-yazar Osman Sadık Bey’in İstiklâl Savaşı yıllarında bir Ermeni gazetesine gönderdiği mektup, bunun bilinmeyen örneklerinden biridir. Slovo (Söz) isimli gazete, Menşevik Gürcistanı döneminde Tiflis’te Rusça olarak çıkmıştır ve şehrin Ermeni burjuvazisinin yayın organı olarak…