Anadolu’da Huzursuzluklar: Eylemler ve Anarşi

• Rumların Ermeni Kıyımları ve Sivas Faciası

  Prof. Dr. Kemalettin Kuzucu

  3. yüzyıldan itibaren Hıristiyanlığı kabul eden Ermeniler, kendilerini bu dinle tanıştıran ve Batı kaynaklarında Grégoire şeklinde kaydedilen Aziz Grigor’un ismini Lusavoriç (aydınlatıcı) olarak değiştirmişler ve mezheplerini Lusavoriçagan diye adlandırmışlardı. Ermeniler mezheplerinden dönmeleri konusunda tarih boyunca Katolik ve Ortodoks Rumların baskılara maruz kalmışlardır. Öte yandan Ermenilerin yaşadıkları bölgelerin sürekli olarak Doğulu ve Batılı güçlerin mücadelesine sahne…

• İstanbul’daki İlk Ermeni Terör Faaliyeti: 1890 Kumkapı Olayı

  Yrd. Doç. Dr. Ramazan Erhan Güllü

  Mâlum olduğu üzere Osmanlı diplomasisinde Ermeni sorununun ortaya çıkışı; 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonrası imzalanan antlaşmalara İngiltere ile Rusya’nın “Anadolu Islahatı” (Karaca, 1993) adıyla Osmanlı Devleti’nde yaşayan Ermeniler lehine reformlar yapılması yönünde koydurdukları maddeler sonucu olmuştu (Karal, 1983, s. 126; Küçük, 1986, s. 1.). Ancak, bu durum sorunun diplomatik bir konu haline gelerek uluslararası…

• İstanbul’daki Ermeni Eylemleri

  Prof. Dr. Vahdettin Engin

  Ermeniler, Doğu Anadolu’da gerçekleştirdikleri terör faaliyetlerinin Avrupa’da yeteri kadar ses getirmediğini görünce İstanbul’da eylem yapmaya karar verdiler. Kumkapı Ermeni Patrikhanesi Baskını Bu eylemlerden ilki, 28 Temmuz 1890 tarihinde Kumkapı’daki Ermeni Patrikhanesi ve Kilisesinin basılması hadisesidir. Eylemi Hınçak komitesi düzenlemişti. Buna göre Patrikhane Kilisesindeki ayin sırasında bildiri okunacak, diğer taraftan örgüt elebaşısı Cangülyan, Patrik Aşıkyan’ı Padişaha…

• 1895 Trabzon Olaylarının Yargıya İntikali ve İsyancı Ermenilerin Mahkeme Kayıtlarına Geçen İfadelerinin Sosyal Psikoloji Açısından Yorumu

  Prof. Dr. Hikmet Öksüz

  Giriş Türklerinin Anadolu’ya girişi ile birlikte sekiz asırdan fazla Türk hakimiyetinde kalan Ermeniler, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti’ne karşı isyan etmeye başlamışlardı. Fransız İhtilali’nin getirmiş olduğu milliyetçilik akımının Balkanlar’daki etkisini kendilerine örnek alan Ermeniler, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Ruslarla işbirliği yaparak Osmanlı’dan kopma eğilimlerini açığa çıkarmışlardı. Bu savaş sonunda imzalanan Ayastefanos ve Berlin…

• II. Abdülhamid’e Düzenlenen Yıldız Suikastı ve Belçika ile Yaşanan Diplomatik Kriz

  Prof. Dr. Vahdettin Engin

  İstanbul’da yaptıkları 1895 ve 1896 yıllarındaki eylemlerinden istedikleri sonucu alamayan Ermeniler, II. Abdülhamid’e suikast yaparak ve başka büyük eylemler gerçekleştirerek büyük devletlerin dikkatini çekmeyi, böylece Osmanlı Devleti’ni de zayıf düşürmek suretiyle hedeflerine ulaşmayı denediler. Bu çerçevede 1904 yılı Ocak ayında Sofya’da yapılan Taşnak kongresinde, İstanbul ve İzmir’de yoğun eylemlere geçilmesi konusunda karara varıldı. Buna göre,…

• 1909 Adana Ermeni Olayları

  Doç. Dr. Recep Karacakaya

  Olayların Nedenleri Adana, Ermeniler için, dini, tarihi ve stratejik bir öneme sahipti. Eskiden Ermenilerin hüküm sürdüğünü iddia ettikleri Kilikya’yı diriltmek ve Ermeniliğin bir kısmını burada toplayarak Küçük Ermenistan’ı kurmak kutsal bir gaye, milli bir idealdi. Ermenilerin eskiden beri dini merkezlerinden biri olan Sis Katagikosluğu Adana vilayeti dahilinde bulunuyordu (Kodaman-Ünal, 1996, s. 71). Ermenilerin en kuvvetli…

• 1909 Adana Olaylarının Maraş’a Sıçraması ve Maraş Divan-ı Harbi Örfîsi Tarafından Yapılan Yargılamalar

  Doç. Dr. Nejla Günay

  1908 yılında II. Abdülhamid Meşrutiyet’i yeniden ilân etti. Meşrutiyet hükümeti, eşitlikle ilgili kanunlar çıkararak yürürlüğe koydu. Ermeniler bu kanunların uygulanması için harekete geçtiler ve gizli komite ve cemiyetlerini açıklayıp öteden beri ortaya koydukları taleplerini dillendirmeye ve Ermeni bağımsızlığı ile ilgili faaliyetlerini açıktan yürütmeye başladılar. Hatta bunları ifade eden çeşitli semboller de ürettiler. Ermenistan’ı ifade eden…

• Zeytun İsyanları

  Doç. Dr. Nejla Günay

  Günümüzdeki ismi Süleymanlı olan Zeytun, Maraş’ın kuzeybatısında, Ceyhan Nehri ile Göksun Çayı arasında 3014 m. yükseklikteki sarp ve ormanlık Berit Dağı’nın eteğinde dar bir vadi içindeki Zeytun Çayı üzerinde kurulmuş eski bir yerleşim merkezi idi. Zeytun’un bulunduğu bölge, suyu bol şiddetli akışa sahip pek çok dereler ile kesildiği için çok girintili ve çıkıntılı bir hâldedir….

• Emperyalizmin Ermeni Piyonu “Karabet Tomayan”

  Prof. Dr. Mahir Aydın

  Olay, 1893 yılında Sivas vilayetine bağlı Amasya sancağının Merzifon kazasında geçer. Bu tarihte Merzifon, 25 bin 555 kişilik nüfustan 6 bin 216’sı Ermeni olan önemli bir yerleşim yeridir. Geçimini ticaret ile sağladığı içindir ki, Ermenilerin yalnızca 141’i köyde yaşar (BOA, Y.PRK.UM. nr. 29-35). Bu dönem aynı zamanda, Amerikan misyonerlerinin Anadolu’da cirit attığı ve kolejlerin mantar…

• Kafkaslardan Balkanlara Katliamcı Bir Çete Reisi: Adranik Ozanyan

  Prof. Dr. Haluk Selvi

  Millî tarih ve milli şuur inşasında ulusal kahramanlar önemli bir yer işgal eder. Bu kahramanlar mensubu oldukları toplumun karakteristik özelliklerini bünyesinde barındırırlar. Ermeni bağımsızlık hareketinde de birtakım sembol isimler kahraman olarak öne çıkarılmıştır. Bunların başında Andranik Ozanyan gelmektedir. Son yıllarda Ermenistan kamuoyunda Andranik Ozanyan ilgisi daha da artmıştır. Ermeni Hükümeti 2000 yılında mezarını Paris’ten Erivan’a…

• Ermeni Hareketleri Çatışma mı Ayaklanma mı?

  Prof. Dr. Hikmet Özdemir

  1915 Türk- Ermeni ihtilafının en şiddetli tartışma alanı, savaş yıllarında ve sonrasında etkili propagandalarla karartılmış olan savaş stratejisidir (Özdemir, 2005). Tarih yazımı açısından, uzlaşma devletlerinin Gelibolu Yarımadası’na çıkarma yapacakları günlerde Doğu Anadolu’da Ermenilerin ayaklama çıkarmasının ne anlama geldiği önemli bir sorudur. Bunun raslantı mı yoksa İngiltere’nin ve Rusya’nın bir planı mı olduğu sorusunda ise farklı…

• Bir Ermeni Komitacının Hatıralarında Sadrazam Said Halim Paşanın Öldürülmesi

  Yrd. Doç. Dr. M. Hanefi Bostan

  Mehmed Said Halim Paşa, 12 Haziran 1913 – 3 Şubat 1917 tarihleri arasında Osmanlı Devletinde sadrazamlık yapmış önemli bir devlet adamı ve “İslamcılık” fikir akımının önemli temsilcilerinden biridir. Ermenilerin tehciri ile ilgili kararlar onun sadrazamlığı döneminde alındı. Mondros Mütarekesinden sonra kurulan Damad Ferid Paşa Hükümeti tarafından 10 Mart 1919 tarihinde harp ve tehcir sorumlusu olarak…

• Asala ve “Talat’ın Çocukları”

  Dr. Mehmet Perinçek

  Fransız gazeteci-yazar Jean-Pierre Richardot, Avrupa’da 1980’lerin başında ASALA eylemlerinin peşi sıra patlak vermesi üzerine Fransa’da yaşayan yüzlerce Ermeniyle röportajlar yapar. Richardot, 1,5 sene süren bu röportajlardan yola çıkarak izlenimlerini kaleme alır ve Arméniens: Quoi Qu’il En Coûte (Ermeniler: Bedeli Ne Olursa Olsun) başlıklı bir kitap hazırlar. Farklı kentlerde yapılan röportajların kimi kısa kimi uzun, kimi…