Toplumda ve Bürokraside Ermeniler

• Türk-Ermeni Kültür İlişkileri

  Prof. Dr. Kemalettin Kuzucu

  Selçuklu ve Osmanlı idarelerinde asırlarca birlikte yaşayan Türkler ve Ermeniler arasında kültür alışverişi olmuştur. Şehir hayatında aynı ya da farklı mahallelerde iç içe oturan “hemşehri” halklar birbirlerinin inanç, anlayış, dil ve folklorunu aldıkları gibi, köylerde de ortak yaşayış pratikleri geliştirmişlerdir. Ermenileri hâkim unsurun tesiri altına girmeye iten etkenlerin başında, onların Bizans idaresinden ve Rumlardan gördükleri…

• XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Ermenileri ve Bazı Önemli Simalar

  Prof. Dr. Mesut Aydıner

  Batılıların siyaset ve ticarette artan etkisi Ermeniler de dahil olmak üzere gayrimüslim cemaatlerin konumlarını yükseltmiş, Müslüman unsurlar uluslararası ticarette devre dışı kalmaya başlarken, özellikle Ermenilerin rolü daha da belirgin hale gelmeye başlamıştır. Yabancılarla gayrimüslim teb‘a arasında bir tür bağ oluşmuştur. Ticarette aracı durumda olan Osmanlı vatandaşı Ermeniler çifte konumdan yararlanmak üzere ayrıca bir büyük batılı…

• Osmanlı Matbaacılığında Ermeniler

  Prof. Dr. Ali Birinci

  Osmanlı Devleti’nde matbaacılığın hikâyesi çeşitli kısımlar hâlinde yazılmış ise de bir bütün hâlinde henüz ortaya konulmamıştır. Halbuki bu hikâyenin çok cazip ve hâlen çok meçhûl sayfaları bulunmaktadır. Bu hikâyenin en cazip sayfaları bilhassa matbaacılığımızda yaptıklarıyla dikkati çeken Ermeni vatandaşlarımızın bu yeni meslek vadisindeki icraatlarıdır. Matbaanın Osmanlı Devleti’ne Girişi Matbaanın Osmanlı hudutları dahiline girişi (Beydilli, 2003,…

• Ermeni Harfleriyle Türkçe Metinler Üzerine

  Prof. Dr. Nevzat Özkan

  Türkler ile Ermeniler arasındaki münasebet oldukça eskiye; III. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Bu yüzyılda Kafkasya’da İran’a başkaldıran Ermeniler, giriştikleri mücadeleyi kaybedeceklerini anladıklarında Kıpçakların yardımına sığınmışlar ve hürriyetlerini elde etmişlerdir. Fakat III. yüzyılın sonlarında (297 yılında) Roman İmparatoru Diojletianus’un, İran’ı ve Ermenistan’ı yakıp yıkmasıyla buradaki Ermeniler yine güç bir sürecin içine girmişlerdir. Söz konusu süreç, Kıpçaklar ile…

• Darbhâne-i Âmire’de Ermeniler

  Yrd. Doç. Dr. Ömerül Faruk Bölükbaşı

  Osmanlı İmparatorluğu çok sayıda etnik grubun ve dini zümrenin bir arada yaşadığı büyük bir mozaiği andırıyordu. İmparatorluğun çeşitli din, mezhep ve etnik kökene mensup tebaası arasında Ermenilerin hususi bir yeri vardı. Bu konumu ticaret, zanaat, mimari ve sanat gibi alanlarda sahip oldukları yüksek kabiliyet sayesinde kazanmışlardı. Ermenilerin faal oldukları alanların başında finans ve kuyumculuk sektörleri…

• İstanbul Sarrafları Arasında Ermeniler

  Yrd. Doç. Dr. Ömerül Faruk Bölükbaşı

  Osmanlı ekonomisinin önemli aktörleri arasında yer alan sarraflar para bozmak, kredi vermek, para nakil ve muhafaza etmek gibi faaliyetlerde bulunuyorlardı. Ayrıca madenlerde, darphanelerde, gümrüklerde ve üst düzey devlet adamlarının hizmetinde çalışıyorlardı. Sarrafların devletle ilişkileri açısından en önemli alan ise iltizam ve malikâne sektörüydü. Bilindiği üzere söz konusu iki sektör, devlet hazinesinin gelirlerinin düzenli bir şekilde…

• Balyan Ailesinden Krikor Balyan (1767-1831)

  Öğr. Gör. Talip Mert

  XIX. asır Osmanlı mimarisinde mimar, kalfa ve müteahhid olarak adı çok geçen Balyanlardan Krikor Amira Balyan (1767-1831) hakkında çıkan iki mahkeme kaydı, ona dair bazı yeni ve özel bilgileri de beraberinde getirmiş oldu. Bu kayıtların ikisi de aynı günde 15.10.1831 (10.B.1247)’de yazılmıştır. Birincisi Üsküdar’daki evinde bulunan eşyaya ait, diğeri ise Beşiktaş Abbasağa Mahallesi’nde bulunan evine…

• Osmanlı Hariciye Nezaretinde Ermeniler

  Saro Dadyan

  Hariciye Nezareti’nin nüvesi olarak kabul edilen “Reisülküttab”lık makamının kuruluşuyla ilgili 1306’da (1889) yayınlanan Hariciye Nezareti Salnamesi’nde, Reisülküttablığın tarihçesinden bahsedilirken Hicri 926’dan (519-520) önce böyle bir makamın olmadığı, “Reisülküttablığın Kanuni Sultan Süleyman’ın eliyle tesis edildiği kaydedilmektedir. (Hariciye Nezareti Salnamesi, 47) Fakat Osmanlı’nın Üçüncü Selim devrine kadar tek taraflı diplomasiyi benimsemesi nedeniyle “Reisülküttab bugünkü anlamıyla bir Dışişleri…

• Devlet-i Aliyye’nin İlk Gayrimüslim Nazırı: Krikor Ağaton Efendi (1823-1868)

  Yrd. Doç. Dr. Mahmut Akpınar

  1823 yılında Ermeni nüfusun yoğun olduğu Hasköy’de doğan Ağaton Krikor ziraatçı bir aileden gelmektedir. Temel eğitimini, Hasköy’deki Nersesyan Mektebi’nde tamamlamıştır. Kendisine destek olan Amira Mıgırdiç Cezayirliyan vasıtasıyla yüksek tahsil için Paris’e gönderilmiştir (Dadyan, 2011, s. 157-265). Paris Sefareti tercümanlığı ve müşavirliği görevini yürüten Agop Gırcikyan’ın himayesinde Grignon Ziraat Okulu’na girmiştir. Ziraatçı bir aileden gelen Ağaton…

• Ermeni Asıllı Osmanlı Nazırlarından Gabriyel Noradunkyan Efendi (1852-1936)

  Doç. Dr. Ercan Karakoç

  Gabriyel Noradunkyan, son dönem Ermeni bürokratları içerisinde ismi ilk akla gelen kişilerden birisidir. İmparatorluğun dağılma ve çöküş dönemlerinde Babıâli ve Hariciye kalemlerinde önemli görevler ifa etmiş, Âyan üyeliğinin yanı sıra Ticaret ve Nafıa ile Hariciye Nazırlığı’nda bulunmuştur. Asakir-i Şahane Ekmekçibaşısı Krikor Noradunkyan’ın oğlu olan Gabriyel, Ekim 1852’de Üsküdar’da dünyaya geldi. Temel eğitimini İstanbul’da tamamlayarak 1869’da…

• Nâfıa Nezâreti’nin İlk Gayrimüslim Nazırı: Garabed Artin Davud Paşa (1816-1873)

  Sevilay Uyanık

    Osmanlı Devleti’nde ilk Gayrimüslim nazır olarak Nafıa Nezâreti’e atanan Kirkor Ağaton Efendi’nin göreve başlamadan ölmesi üzerine yine bir Ermeni olan Garabed Artin Davud bu nezarete atanmıştır (Kuneralp, 1999, s. 8). Katolik mezhebine mensup bir Ermeni olan Garabed Artin Davud, 1816 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Aslen Ankaralı bir ailenin çocuğu olan Garabed Artin Davud, tahsilini…

• 1914 Meclis-i Mebusan Seçimlerinde Ermeniler

  Doç. Dr. Şaduman Halıcı

    18 Nisan 1912’de çalışmalarına başlayan II. dönem Meclis-i Mebusan’ı 5 Ağustos 1912’de fesh edilmişti. Anayasa’ya göre en geç altı ay içinde seçimlerin yapılması ve meclisin açılması gerekiyordu (Gözübüyük-Kili, 1982, s. 36). Bu nedenle hükümet seçim kararı almış, kimi yerlerde ikinci seçmenler hatta bazı livalarda mebuslar da seçilmişti. Ne var ki Balkan Savaşı’nın çıkışı ile…