Ermeniler ve Uluslararası Sistem: Çözüm Arayışları

• 1877-1878 Osmanlı-Rus (Doksanüç) Harbinde Ermeniler

  Doç. Dr. Davut Hut

  Türk tarihine Doksanüç Harbi olarak geçen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı,“Ermeni Meselesi”nin ortaya çıkması ve uluslar arası boyut kazanmasında dönüm noktası olarak kabul edilir (Küçük, 1986, s. 1). Bu sebeple, Ermeni meselesinin tüm boyutları ile doğru bir şekilde değerlendirilmesi için bu savaşta üstlendikleri roller ve etkileri üzerinde durmak oldukça önemlidir. Osmanlı İmparatorluğu, 19. Yüzyılın başlarından itibaren içte…

• Ayestefanos ve Berlin Antlaşmalarıyla Ermeni Meselesi’nin Uluslararası Bir Sorun Haline Gelmesi

  Doç. Dr. Yüksel Çelik

  Ayastefanos Antlaşması ve Ermenilerin Siyasi Talepler için Zemin Hazırlaması XIX. yüzyılın son çeyreğinde vuku bulan ve Osmanlı Devleti açısından siyasi-iktisadi ve sosyal travmalara yol açan 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi), aynı zamanda Ermeni Meselesi’nin uluslararası bir nitelik kazanması bakımından da önemli bir dönemeçtir. 93 Harbi’nden yenik çıkan Osmanlı Devleti, Ayastefanos (San Stefano, İstanbul-Yeşilköy) Antlaşması’nın müzakere…

• Dış Müdahale, İsyanlar ve Komitacılık Ekseninde Ermeni Meselesi ya da Anadolu Islahatı

  Doç. Dr. Yüksel Çelik

  Ermeni Meselesi’nin ya da Bâbıâli’nin diplomatik hassasiyet nedeniyle tercih ettiği isimle Anadolu Islahatı’nın milletlerarası diplomatik bir sorun haline gelmesinde, 93 Harbi ve sonrasında imzalanan Ayastefanos ve Berlin antlaşmalarının payı büyüktür. Şüphesiz XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’ni oluşturan diğer unsurların özerklik ve bağımsızlık mücadeleleri Ermeniler tarafından yakından izlenmişti. Bir grup aydın ve siyasetçinin milli kimliği inşa ve…

• Hamidiye Hafif Süvari Alaylarının Kuruluşu

  Prof. Dr. Vahdettin Engin

  Hamidiye alayları projesini geliştirişken, II. Abdülhamid’in zihninde aşiretleri devlete bağlayarak onları bölgesel isyanları önleyici güç olarak kullanma düşüncesi vardı. II. Abdülhamid’in böyle bir projeyi hayata geçirme isteğinin temelinde bir süredir yaşanmakta olan gelişmelerin de payı vardı. Bunlar sıralanacak olursa aşağıdaki gibidir (Kodaman, 2010, s. 135-136): Büyük Devletlerin, Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne harp açmasını önleyememeleri ve seyirci…

• Doğu Anadolu Islahatı ve Yeniköy Antlaşması

  Dr. Zekeriya Türkmen

  Balkan Savaşı sonrası siyasî, askerî, iktisadî ve toplumsal çözülmenin eşiğine sürüklenen Osmanlı Devleti, 1913 yılında Avrupa siyasî çevrelerince yeniden gündeme getirilen Ermeni meselesinden dolayı çok zor bir döneme sürüklendi. Avrupa’da Ermeni toplumuna duyulan sempati kısa sürede Türklere karşı bir kamuoyu oluşturulmasına fırsat yaratmıştır. Osmanlı hükûmeti Ermeni ıslahatı konusuna bu sırada bir takım teşebbüslere başlamış, taşra…

• I. Dünya Savaşında Amele Taburları

  Doç. Dr. Ali Satan

  Osmanlı İmparatorluğu’nda askerlik vazifesi umumiyetle Müslümanlar yer alırdı. Gayrimüslimlerin askerlik konusu Tanzimat fermanıyla gündeme gelmişti. Bu durumu memnuniyetle karşılayan gayrimüslim Osmanlı vatandaşları olduğu gibi buna tepki gösteren gruplar da vardı. Özellikle Ermeni toplumu, Müslüman olmayan Osmanlı vatandaşlarının da askere alınmasını memnuniyetle karşıladılar. Hatta Taşnak Sütyun Cemiyeti, Ermenilerin askere alınması için mitingler dahi düzenlemişti. Nihayet 11…

• I. Dünya Savaşı Öncesi Dönemde Ermeni Sorununun Gelişiminde Almanya’nın Rolü

  Doç. Dr. Barış Özdal

  Selçukluların 11. yüzyılın başlarında Doğu Anadolu’ya düzenlediği akınlarla başlayan Türk–Ermeni İlişkileri, Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarından itibaren Ermenilere “Millet-i Sadıka – Treue Nation” adını verecek şekilde gelişmiş ve 14. yüzyıldan 19. yüzyılın başlarına kadar sorunsuz bir biçimde devam etmiştir. 1815 yılında yapılan Viyana Kongresi’nde ilk kez gündeme gelen ve emperyalizmin Avrupa’daki gelişim süreci içinde Osmanlı Devleti’nin…

• Sevr Antlaşmasında Ermeniler

  Doç. Dr. Ali Satan

  Türk tarihinin en olumsuz çağrışım yapan antlaşması Sevr Barış Antlaşmasıdır. Birinci Dünya Savaşını kaybeden Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi ile ateşkesi kabul etmiş ve hemen ardından barış antlaşması için arayışlar başlamıştı. Ancak Osmanlı devleti, mütarekenin yabancı işgallerine engel olmadığını gördüğünde yeniden silahlı mücadele etme gereği duyarak işgalci güçlere karşı direnişler başlamıştı. Anadolu’da oluşan…

• I. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın Ermeni Sorununa Yaklaşımı

  Doç. Dr. Barış Özdal

  Bilindiği üzere Almanya, 18 Ocak 1871 tarihinde ulusal birliğini sağlamasını takiben özellikle “Weltpolitik” politikası ile Doğu Sorunu’nun aktif bir tarafı olmuştur. Bismarck döneminde Almanya, kendi güvenlik kaygılarına öncelik verdiği için Düvel-i Muazzama’nın Osmanlı Devleti üzerindeki emellerini engelleyici bir politika izlememekte birlikte bu Devletlere aktif bir destekte vermemiştir. Ermeni tebaanın bağımsızlık talepleri kapsamında Almanya’nın izlediği politikalar…

• Lozan Barış Antlaşmasında Ermeniler

  Doç. Dr. Ali Satan

  Türk İstiklâl Harbi’nin askeri zaferi 11 Ekim 1922’de Mudanya Mütarekesi ile neticelenmiştir. Bundan sonra diplomatik mücadele ile kalıcı barışın inşası söz konusudur. Ermenilerle ilgili olarak Mudanya Mütarekesi’ne herhangi bir madde konmamıştır. Lozan Barış Konferansı’na davet edilen TBMM heyetine İcra Vekilleri/Bakanlar Kurulu tarafından müzakereler sırasında takip edeceği esaslar hakkındaki 14 maddelik kararların birinci maddesi “Şark hududu…

• 1905 Bakü Olayları

  Prof. Dr. Nesrin Sarıahmetoğlu

  XX. yüzyılın başlarında Ermenilerin Azerbaycan’a göç ettirilmeleri bölgedeki dengelerin tamamen değişmesine neden oldu. “Büyük Ermenistan” planının uygulanması ile Kafkasya’da pek çok olay meydana geldi. 1905-1906’de olayların boyutu büyüyerek sadece Bakü’de değil, bütün Kafkasya’ya yayıldı. Bu olaylar hakkında Mehmed Seid Ordubadi’nin Kanlı İller ve Mir Möhsun Nevvab’ın 1905-1906-ci İller Ermeni Müselman Davası kitaplarında ayrıntılı bilgiler mevcuttur….

• İhtilaller Döneminde Ermenilere Yönelik Rus Uygulamaları

  Prof. Dr. Enis Şahin

  Rumî takvimle 1917 Şubat ve Ekim aylarında, Miladî takvimle ise aynı yılın Mart ve Kasım aylarında gerçekleşen Rus İhtilâlleri, yakın coğrafî çevrede bulunmaları itibariyle Türkiye ve Kafkasya’da da önemli gelişmeler doğurmuştur. Tarih boyunca gerçekleşen Türk ve Rus ilişkilerinde, bir mücadele alanı ve daha çok bir savaş mekânı olması hasebiyle, esasında Kafkasya’nın taraflar arasında en çok…

• Ermenistan’ın Bölge Ülkeleri İlişkilerinin Tarih, Ekonomi ve Nüfus Gibi Parametrelerle Analizi

  Prof. Dr. Şakir Batmaz

  Birinci Dünya Savaşı ve sonrasındaki süreçle beraber Türkler ve Ermeniler arasındaki yaklaşık bin yıllık birlikte yaşam da büyük oranda sona ermiştir. 1789 Fransız İhtilali ve ihtilal sonrası Fransa’nın Napolyon Savaşları marifetiyle gerçekleştirmeye çalıştığı, milliyetçilik fikri olarak adlandırılan ve esasen özellikle de çok uluslu yapılara büyük darbe indiren, azınlık statüsündeki milletlerin kendi bağımsızlıklarını elde etme süreçleri…

• 2000 Sonrası Türkiye-Ermenistan İlişkileri

  Yrd. Doç. Dr. Mustafa Serdar Palabıyık

  Soğuk Savaş’ın sona ermesi Kafkasya’yı, Balkanlar ve Ortadoğu ile beraber dünyanın üç önemli kriz bölgesinden biri haline getirdi. 1990’lar, genel olarak Kafkas ülkeleri, özel olarak da Türkiye ve Ermenistan için bir çatışma ve gerginlik dönemi olarak anılabilir. Türkiye 1990’larda daha çok kendisini Orta Asya’ya model olarak sunmaya odaklanmış ve Kafkasya’yı ikinci plana itmiştir (Robins, 2003,…

• Türkiye Avrupa Birliği İlerleme Raporları Üzerinden Ermeni Sorunu’nun Analizi

  Doç. Dr. Barış Özdal

  “Ermeni Sorunu” yani “1915 Olaylarına İlişkin Ermeni İddiaları” yaygın bilinenin aksine 1987 yılından itibaren değil, Türkiye’nin Avrupa Toplulukları (AT) dolayısıyla Avrupa Birliği (AB) ile ilişkilerinin hukuksal başlangıcını oluşturan 1 Aralık 1964 tarihinden günümüze değin önemli bir olgu olarak yer almaktadır. Zira 31 Temmuz 1959 tarihinde Avrupa Ekonomik Topluğu (AET)’na yaptığı ‘ortak üyelik’ müracaatının ardından Türkiye…

• Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerinde Ermeni Sorunu

  Doç. Dr. Barış Özdal

  Kamuoyu tarafından yaygın olarak bilindiğinin aksine, “Ermeni Sorunu” olarak da adlandırılan “1915 Olaylarına İlişkin Ermeni İddiaları” 1987 yılından itibaren değil, Türkiye’nin Avrupa Toplulukları (AT) dolayısıyla Avrupa Birliği (AB) ile ilişkilerinin hukuksal başlangıcını oluşturan 1 Aralık 1964 tarihinden günümüze değin önemli bir olgu olarak yer almaktadır. Diğer bir değişle vurgularsak, “Lausanne Barış Antlaşması ile kapanmış olan Ermeni…

• Avrupa Parlamentosu’nun Aldığı Kararların Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerine Etkileri

  Doç. Dr. Barış Özdal

  Çalışma bağlamında Avrupa Parlamentosu (AP)’nun 1987’den sonra aldığı kararlar analiz edilmiştir. Sadece AP’nin analiz edilmesinin temel sebebi Türkiye’ye karşı bir müdahale aracı olarak kullanılan/kullanılmak istenen Ermeni Sorunu’nu, Ermenilerin yaptığı propaganda ve lobi faaliyetleri sonucunda AB/AT organları içinde en çok gündeme getiren süjenin AP olmasıdır. 18 Haziran 1987 tarihinden sonra alınan kararın incelenmesinin sebebi ise çalışmanın…